Πώς το μυαλό σου θα δουλεύει “ρολόι” όσο μεγαλώνεις;
Ποιο είναι το μυστικό των superagers και τι αποκαλύπτουν οι έρευνες που έχουν γίνει σχετικά;
Από τη Δέσποινα Μαρσέλου, διαιτολόγο-διατροφολόγο, με ειδίκευση στην κλινική διατροφή και ανοσολογία (getactive.gr).
Ίσως έχεις συναντήσει κάποια στιγμή στη ζωή σου υπερήλικες που εντυπωσιάζουν με το πόσο κοφτερό μυαλό έχουν και το πώς αντιλαμβάνονται τα πάντα σαν να είναι αρκετά χρόνια νεότεροι. Αυτοί οι άνθρωποι ονομάζονται SuperAgers και είναι μια ειδική ομάδα ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω, οι οποίοι διαθέτουν εξαιρετικές γνωστικές ικανότητες, που ξεπερνούν έναν φυσιολογικό εγκέφαλο της ηλικίας τους.
Ο όρος δημιουργήθηκε από το Πανεπιστήμιο Northwestern κατά την έναρξη του ερευνητικού του προγράμματος “SuperAging”. Για να χαρακτηριστεί κάποιος ως SuperAger και να συμμετάσχει στο πρόγραμμα, πρέπει να πληροί αυστηρές απαιτήσεις γνωστικών δοκιμών, καθώς οι κατάλληλοι υποψήφιοι πρέπει να εμφανίζουν καλύτερη μνήμη από τα άτομα 50 ή 60 χρονών.
Και απ’ ό,τι φαίνεται, λοιπόν, οι ειδικοί επεκτείνουν την έρευνά τους σε αυτή την ιδιαίτερη ομάδα ηλικιωμένων και “ξεκλειδώνουν” πληροφορίες σχετικά με το πώς καταφέρνουν να έχουν καλύτερη εγκεφαλική υγεία και γνωστική λειτουργία, παρόμοια με αυτή 20-30 χρόνων πριν.
Η ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ SUPERAGERS
Το περιοδικό Lancet Health Longevity έχει δημοσιεύσει ερευνητικά ευρήματα για μία από τις μεγαλύτερες μελέτες παρατήρησης για τους SuperAgers. Η μελέτη ανέλυσε τις κοινές διαφορές στον τρόπο ζωής των SuperAgers που έπαιξαν ρόλο στην ικανότητά τους να διατηρούν μυαλό-ξυράφι, με δεδομένα από το “The Vallecas Project”, μια ερευνητική μελέτη με έδρα τη Μαδρίτη για τη νευροεκφυλιστική νόσο του Αλτσχάιμερ.
Αξιολογώντας την έρευνα από το “Vallecas Project” και τους 1.213 συμμετέχοντες, 64 SuperAgers και 55 γνωστικά φυσιολογικοί ενήλικες στρατολογήθηκαν για να συμμετάσχουν σε αυτή τη νεότερη μελέτη σχετικά με την εγκεφαλική δραστηριότητα των SuperAgers.
Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν άνω των 79,5 ετών και δεν είχαν νευρολογικές ή σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές. Παρουσίαζαν, επίσης, συμπεριφορές κατά τις οποίες υπερείχαν γνωστικά, αλλά δεν εμφάνιζαν την ικανότητα μνήμης ενός SuperAger. Επιπλέον, τα άτομα ήταν αυτάρκη στις καθημερινές δραστηριότητες διαβίωσης. Να σημειώσουμε ότι τα δεδομένα από προηγούμενες μελέτες που χρησιμοποιήθηκαν από το πρόγραμμα “Vallecas” προέκυψαν από μια βασική επίσκεψη και οκτώ ετήσιες επισκέψεις παρακολούθησης, που περιλάμβαναν συλλογή δημογραφικών δεδομένων και δεδομένων σχετικά με τον τρόπο ζωής, όπως επίσης μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και εξετάσεις αίματος.
Η νεότερη μελέτη απαιτούσε από τους συμμετέχοντες να κάνουν τεστ μνήμης και άλλα τεστ για να εξετάσουν τη λειτουργία της επεισοδιακής μνήμης και τις γνωστικές επιδόσεις. Στο τέλος, διαπιστώθηκε ότι οι εγκέφαλοι των SuperAgers βρίσκονται σε τόσο καλή κατάσταση, λόγω του ότι έχουν μεγαλύτερο όγκο φαιάς ουσίας στον εγκέφαλο σε σύγκριση με τους τυπικούς ηλικιωμένους.
Οι περιοχές με υψηλότερο όγκο φαιάς ουσίας συσχετίστηκαν με λειτουργίες που σχετίζονται με την κινητική δραστηριότητα και τη μνήμη. Ο εγκέφαλος των ανθρώπων αυτών παρουσίασε, επίσης, την ικανότητα να διατηρεί επαρκή όγκο φαιάς ουσίας στον θάλαμο του εγκεφάλου, ο οποίος συνδέεται με την ταχύτερη εκμάθηση επεισοδιακής μνήμης. Στους ηλικιωμένους με φυσιολογική γνωστική λειτουργία ο όγκος της φαιάς ουσίας συνήθως μειώνεται με την ηλικία.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΑΣΚΗΣΗ
Δύο δοκιμασίες έδειξαν την ικανότητα των SuperAgers να υπερτερούν των τυπικών ηλικιωμένων ενηλίκων στην κινητικότητα, την ευκινησία και την ισορροπία, ιδιότητες που συνδέονται με καλύτερη μνήμη. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με ήπια γνωστική εξασθένηση και νόσο Αλτσχάιμερ τείνουν να είναι πιο αργά στην ταχύτητα βάδισης, την ισορροπία και στο χτύπημα με τα δάχτυλα αποδεικνύοντας περαιτέρω τις προηγμένες εγκεφαλικές ικανότητες των SuperAgers.
Το περίεργο, μάλιστα, είναι ότι οι SuperAgers παρουσίαζαν παρόμοια επίπεδα συχνότητας άσκησης με τους τυπικούς ώριμους ενήλικες. Αυτό οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι οι υψηλότερες ταχύτητες κίνησης των SuperAgers θα μπορούσαν να οφείλονται σε άλλου τύπου σωματικές δραστηριότητες, όπως η κηπουρική και το ανέβασμα σκαλιών.
Ωστόσο, υπήρχε μεγαλύτερη πιθανότητα οι SuperAgers να ήταν πιο δραστήριοι κατά τη μέση ηλικία απ’ ό,τι οι τυπικοί ηλικιωμένοι ενήλικες. Όσον αφορά τον ύπνο, οι SuperAgers φαίνεται να σημειώνουν ικανοποιητικά επίπεδα. Ο κακός ύπνος, άλλωστε, είναι ένας παράγοντας κινδύνου που σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Και οι τυπικοί ηλικιωμένοι και οι SuperAgers είχαν παρόμοια ποσοστά ApoE4+, ενός γονότυπου που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Aλτσχάιμερ. Οι χαμηλότερες βαθμολογίες στα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους έδειξαν ότι οι SuperAgers έχουν καλύτερης ποιότητας ψυχική υγεία από τους τυπικούς ηλικιωμένους ενήλικες. Μην ξεχνάμε ότι, σύμφωνα με την έρευνα, η κατάθλιψη και η κοινωνική απομόνωση είναι δύο βασικοί παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση άνοιας.
ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΠΡΟΛΗΨΗ
Η άνοια εμφανίζεται σπάνια στην Ικαρία, που ανήκει στις “Μπλε Ζώνες”, και όλα δείχνουν ότι, ακολουθώντας τον τοπικό τρόπο ζωής, με καθημερινή κίνηση, ξεκούραση, συμμετοχή στην κοινότητα και, φυσικά, ισορροπημένη διατροφή –κατά βάση φυτοφαγική–, μπορούμε να προστατευτούμε. Μην ξεχνάς ότι η διατροφή παίζει τεράστιο ρόλο στη μείωση εμφάνισης άνοιας και Αλτσχάιμερ και σε αυτό συμβάλλει και το μικροβίωμα του εντέρου, που παραμένει σε ισορροπία με τη σωστή διατροφή. Η διατήρηση ενός υγιούς εντέρου ξεκινά με την αφθονία φυτικών ινών από φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και όσπρια. Όλα αυτά μαζί ωφελούν και το έντερο και τον εγκέφαλο.